Hương Đạo (Kodo) – Di Sản Nghệ Thuật Tinh Tế của Nhật Bản

Trong bộ ba mỹ đạo nổi tiếng của Nhật Bản, bao gồm Trà đạo và Hoa đạo (nghệ thuật cắm hoa), Hương đạo (Kodo) dù ít nổi bật hơn nhưng vẫn là một phần quan trọng của di sản văn hóa, tồn tại âm thầm và bền bỉ suốt hơn 500 năm. Nghệ thuật tinh tế này ít được biết đến bởi tên gọi trừu tượng và phương thức thưởng thức đòi hỏi sự nhạy cảm cá nhân. Tuy nhiên, Hương đạo đã song hành cùng người Nhật suốt lịch sử dài, mang dấu ấn nghệ thuật độc đáo của xứ sở Phù Tang.

Nguồn Gốc và Lịch Sử của Hương Đạo

Hương đạo là nghệ thuật thưởng thức hương Trầm (Kodo) đặc trưng của Nhật Bản. Mặc dù chính thức được định hình vào thế kỷ XV, Hương đạo có nguồn gốc từ thế kỷ VI khi Phật giáo bắt đầu du nhập vào Nhật Bản.

Theo truyền thuyết, vào thời kỳ Asuka, một khúc gỗ lạ trôi dạt đến đảo Awaji và được người dân tìm thấy. Khi đốt lên, gỗ tỏa ra mùi hương kỳ lạ, chưa từng thấy trước đây. Người dân nhanh chóng nhận ra đây là báu vật trầm hương, nên đã dâng lên Tiên Hoàng Suiko. Từ đó, trầm hương được sử dụng trong các nghi lễ tế Phật và những dịp tôn giáo quan trọng.

Thế kỷ IX dưới thời Heian, nhang trầm trở nên phổ biến trong giới quý tộc do mùi hương thanh nhã, thường được chế thành túi thơm để mang theo bên mình. Đến thế kỷ XII thời Kamakura, Hương đạo bị ảnh hưởng bởi tinh thần Thiền và được giới võ sĩ Samurai thưởng thức trong không khí trang nghiêm, u tịch.

Dưới thời Muromachi, trong giai đoạn loạn lạc, người ta thưởng hương theo triết lý vô thường, kết hợp với trà đạo, tạo thành một trò chơi nhận biết mùi vị. Thời kỳ Edo chứng kiến sự thăng hoa của Hương đạo với việc chế tác dụng cụ tinh xảo, cầu kỳ, mở ra thời kỳ hoàng kim của nghệ thuật này.

Nghệ Thuật "Nghe Hương"

Đối với người Nhật, việc thưởng thức hương trầm được gọi là "Kawo kigu" - "nghe hương", thay vì chỉ đơn thuần ngửi mùi. Người thưởng hương phải huy động cả năm giác quan, lắng nghe tiếng lòng từ sâu thẳm. Để "nghe" mùi hương, người ta chuẩn bị cả tư thế và tâm thế, ngồi thẳng, tay trái nâng chén hương, tay phải che miệng chén, để làn hương đi qua khe giữa ngón trỏ và ngón giữa rồi hít sâu.

Thưởng hương yêu cầu sự tập trung cao độ, không gian xung quanh phải yên tĩnh tuyệt đối. Khứu giác phải nhạy bén mới phân biệt được 6 loại hương trầm với 5 vị khác nhau: đắng, ngọt, mặn, chua, cay, và không có vị. Nghệ nhân Imaizumi Fusako của Câu lạc bộ Hương đạo Shinto Ryu ở Kashiwa nhận xét rằng chỉ cần một giây xao lãng, người thưởng hương có thể bỏ lỡ những tinh túy của mùi hương.

Ngày nay, thưởng hương còn được xem như liệu pháp trị liệu cho tâm hồn, giúp thanh tẩy tinh thần, xua tan mệt mỏi, và mang lại sự bình tĩnh. Hương đạo không chỉ là nghệ thuật thưởng thức hương thơm mà còn thể hiện chiều sâu văn hóa và sự tinh tế của người Nhật.

Bạn có muốn một lần trải nghiệm "nghe hương" theo cách người Nhật không?